Kiểm toán là gì? Chức năng và vai trò trong doanh nghiệp

Kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong tiến trình đổi mới của nền kinh tế thị trường cũng như hệ thống tài chính của một quốc gia. Vậy kiểm toán là gì? Kiểm toán có chức năng và vai trò như thế nào trong doanh nghiệp? Mời bạn tham khảo các thông tin liên quan trong bài viết sau đây của Finan!

1. Kiểm toán là gì?

Kiểm toán là hoạt động thu thập, đánh giá, xác thực các bằng chứng liên quan đến thông tin tài chính của một tổ chức, doanh nghiệp. Từ đó, đưa ra kết luận về tính trung thực, hợp lý của thông tin tài chính đó so với các chuẩn mực theo quy định.

Hiểu một cách đơn giản, kiểm toán là việc kiểm tra, xác minh tính minh bạch, chính xác của báo cáo tài chính. Qua quy trình kiểm toán, các kiểm toán viên có thể cung cấp những thông tin đúng nhất về thực trạng tài chính của doanh nghiệp, tổ chức. Trong đó, báo cáo tài chính bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Bản thuyết minh báo cáo tài chính, các chính sách kế toán quan trọng và thông tin bổ sung khác.

2. Phân loại kiểm toán

Hiện nay, có khá nhiều cách để phân loại kiểm toán, như theo mục đích hoạt động, phạm vi kiểm toán, thời điểm kiểm toán, phương pháp kiểm toán hay kết quả kiểm toán. Nhưng nếu theo cách phân loại thường dùng nhất là phân loại theo hình thức kiểm toán thì có 3 loại kiểm toán phổ biến là:

2.1. Kiểm toán nhà nước

Đây là loại hình kiểm toán được thực hiện bởi cơ quan Kiểm toán nhà nước, tiến hành theo quy định pháp luật và không thu phí.

Kiểm toán nhà nước có chức năng kiểm tra, đánh giá việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản nhà nước và thực thi nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước. Đối tượng được kiểm toán thường sẽ là những doanh nghiệp nhà nước.

2.2. Kiểm toán độc lập

Loại hình này được thực hiện bởi các doanh nghiệp kiểm toán độc lập, có chức năng kiểm tra, đánh giá tính minh bạch, hợp lý của báo cáo tài chính từ các tổ chức, đơn vị kinh tế theo quy định của pháp luật.

Nhiệm vụ chính của các kiểm toán viên độc lập là kiểm toán những báo cáo tài chính, ngoài ra có thể sẽ cung cấp một số dịch vụ khác về tài chính và kinh tế, tùy thuộc theo yêu cầu của khách hàng. Các công ty kiểm toán này nhận được sự tin cậy của bên thứ ba hoặc nhà đầu tư.

2.3. Kiểm toán nội bộ

Do các kiểm toán viên trong nội bộ tổ chức, đơn vị thực hiện theo yêu cầu của ban Quản trị hoặc Ban Giám đốc. Hình thức kiểm toán nội bộ tập trung đánh giá về việc thực hiện pháp luật và quy chế của nội bộ, kiểm tra tính chính xác của hệ thống kế toán và kiểm soát chất lượng thực thi các công việc khác được giao.

Tuy nhiên, kiểm toán nội bộ thường được áp dụng trong nội bộ công ty mà ít nhận được sự tin cậy từ bên ngoài do người thực hiện kiểm toán là nhân viên trong công ty và làm việc dưới sự chỉ đạo của cấp trên.

>>Mời bạn xem thêm: Các loại tài khoản kế toán trong hệ thống tài khoản hiện hành

3. Chức năng và vai trò của kiểm toán trong doanh nghiệp

3.1. Chức năng của kiểm toán

Chức năng của kiểm toán về cơ bản là xác minh và đưa ra ý kiến khách quan.

Chức năng xác minh: Có thể nói, xác minh chính là chức năng cơ bản nhất gắn liền với kiểm toán, với mục đích xác định tính trung thực của các dữ liệu, tính pháp lý về việc thực hiện nghiệp vụ hay lập báo cáo tài chính.

Chức năng đưa ra ý kiến: thể hiện qua hoạt động tư vấn về chất lượng thông tin, cụ thể:

• Tư vấn đối với cơ quan nhà nước về những bất cập trong chế độ tài chính kế toán, từ đó kiến nghị đến các cơ quan quản lý nhà nước xem xét, điều chỉnh, hoàn thiện sao cho phù hợp;
• Tư vấn đối với các đơn vị được kiểm toán bằng cách chỉ ra những thiếu sót trong hệ thống kế toán nội bộ, công tác quản lý tài chính từ đó đề xuất phương pháp khắc phục, điều chỉnh kịp thời.

3.2. Vai trò của kiểm toán trong doanh nghiệp

Kiểm toán có chức năng và tầm quan trọng rất lớn trong nền kinh tế nói chung và đối với doanh nghiệp nói riêng:

• Đảm bảo tính chính xác, tin cậy của thông tin tài chính bao gồm báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, các hồ sơ tài chính liên quan. Bảo vệ lợi ích của các bên liên quan, gồm nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan quản lý thuế, cổ đông,…. giúp đưa ra quyết định chính xác dựa trên thông tin tài chính của doanh nghiệp.
• Giảm thiểu rủi ro pháp lý bằng cách giúp xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến tuân thủ quy định, phát hiện sớm các vi phạm, đảm bảo rằng doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý liên quan đến thông tin tài chính và thuế.
• Cải thiện quản lý tài chính. Kiểm toán giúp đánh giá hiệu quả vận hành và quản lý của tổ chức, phát hiện các vấn đề và rủi ro từ đó đưa ra khuyến nghị để cải thiện hiệu quả hoạt động và những quyết định kinh doanh.
• Tăng tính minh bạch và đáng tin cậy trong việc thực hiện các hoạt động tài chính.

Kết quả kiểm toán còn xác định trách nhiệm và nghĩa vụ của tổ chức đối với cơ quan nhà nước, đồng thời có tác động to lớn đối với các nhà đầu tư quan tâm đến tình hình tài chính của một doanh nghiệp. Việc thực hiện kiểm toán tài chính định kỳ rất cần thiết để đảm bảo hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp luôn hiệu quả và tăng trưởng bền vững.

>>Mời bạn xem thêm: Hệ thống tài khoản kế toán là gì? Bảng HTTKKT chuẩn nhất năm 2024

4. Kiểm toán viên thực hiện những công việc gì?

Lập kế hoạch kiểm toán: Định nghĩa mục tiêu, phạm vi và lộ trình kiểm toán, nhằm định hướng cho toàn bộ hoạt động sau này. Kế hoạch này cần được thảo luận và thống nhất với khách hàng. Việc lập kế hoạch kiểm toán tốt sẽ giúp mọi công việc sẽ diễn ra suôn sẻ, dễ dàng ứng phó với các tình huống phát sinh.

Thực hiện kiểm toán: Kiểm toán viên sẽ thu thập và phân tích các thông tin tài chính, đánh giá tính chính xác và đầy đủ của các thông tin này, sau đó đối chiếu chúng với các chuẩn mực kế toán và ghi chép thông tin kiểm toán.

Đưa ra kết luận và lập báo cáo: Cuối cùng, kiểm toán viên có trách nhiệm đưa ra kết luận về tính chính xác, độ tin cậy và đầy đủ của báo cáo tài chính cũng như các sai sót và rủi ro được phát hiện trong quá trình kiểm toán. Ngoài ra cần đưa ra các khuyến nghị để cải thiện quá trình thực hiện các hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Kết luận này cần được thể hiện ở biên bản hoặc báo cáo kiểm toán. Để đưa ra được kết luận chính xác, kiểm toán viên cần phải:

• Xem xét các khoản nợ phát sinh ngoài dự kiến.
• Xem xét các sự kiện xảy ra sau khi kết thúc sự kiện.
• Đánh giá tính liên tục trong hoạt động của đơn vị.
• Tập hợp thư giải trình từ Ban Giám đốc.

Sau khi đã đưa ra kết luận, kiểm toán viên cần tổng kết các kết quả và lập thành báo cáo kiểm toán, để từ đó đưa ra kết luận cuối cùng về báo cáo tài chính của một tổ chức hoặc doanh nghiệp.

5. Một số câu hỏi thường gặp

5.1. Quy tắc chung của ngành kiểm toán là gì

• Tính độc lập: Để đảm bảo tính khách quan của kết quả kiểm toán, kiểm toán viên phải là người không có mối liên hệ lợi ích với doanh nghiệp được kiểm toán.
• Tôn trọng nguyên tắc kế toán.
• Đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin.
• Đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy, phải giữ bí mật các thông tin được cung cấp bởi khách hàng và phải đảm bảo tính minh bạch trong quá trình kiểm toán.

Kiểm toán là một hoạt động quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Kiểm toán góp phần đảm bảo tính trung thực, hợp lý của thông tin kinh tế, tài chính, từ đó giúp các đối tượng sử dụng thông tin đưa ra các quyết định đúng đắn.

5.2. Phương pháp kiểm toán hiệu quả?

Phân tích đánh giá tổng quát: Là hoạt động xem xét các số liệu có trong bản báo cáo tài chính thông qua mối quan hệ, tỷ lệ giữa những chỉ tiêu trên báo cáo tài chính đó.

• Phân tích xu hướng
• Phân tích tỷ suất

Phương pháp thử nghiệm chi tiết nghiệp vụ và số dư tài khoản: Kiểm tra chi tiết quá trình ghi chép, thanh toán nghiệp vụ kinh tế từ chứng từ vào sổ sách kế toán liên quan, kiểm tra tính toán, tổng hợp số dư từng khoản.

5.3. Một số thuật ngữ khác cần biết về kiểm toán

• Kiểm toán môi trường: quá trình đánh giá và xác định tính hợp lệ và hiệu quả của các hoạt động môi trường của một tổ chức, công ty hoặc dự án.
• Kiểm toán xây dựng: hoạt động thu thập, đánh giá và xác minh các thông tin liên quan đến quá trình thực hiện dự án xây dựng, nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực và đầy đủ của các thông tin đó.
• Kiểm toán tuân thủ: loại hình kiểm toán nhằm đánh giá và xác nhận việc tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế mà đơn vị được kiểm toán phải thực hiện.
• Kiểm toán báo cáo tài chính: quá trình đánh giá và xác minh tính chính xác, đáng tin cậy và tuân thủ các quy định trong báo cáo tài chính của một tổ chức hoặc doanh nghiệp.

5.4. Cần lưu ý những gì về báo cáo tài chính trong kiểm toán?

Báo cáo tài chính là một trong những hồ sơ quan trọng hàng đầu của các doanh nghiệp với mục đích tổng hợp lại tất cả hoạt động sản xuất kinh doanh và liên quan đến nguồn tiền của doanh nghiệp. Để tìm hiểu về báo cáo tài chính và những điều cần lưu ý, mời bạn xem thêm bài viết:

Báo cáo tài chính gồm những gì? Cập nhật mới nhất 2024

Trên đây là trả lời cho câu hỏi kiểm toán là gì và những thông tin cần biết về kiểm toán trong doanh nghiệp. Finan hy vọng bài viết này hữu ích cho quy trình kinh doanh của quý doanh nghiệp!